İdari yargı, kamu hukukunun bir dalı olarak, idarenin eylem ve işlemlerinin hukuka uygunluğunu denetleyen bir yargı koludur. İdari davalar, idarenin hukuka aykırı işlem ve eylemlerine karşı açılan davalar olarak tanımlanabilir. Bu davaların çeşitleri ve idari yargının yetki alanı, İdari Yargılama Usulü Kanunu (İYUK) ile belirlenmiştir. Ancak, idari yargının yetki alanı ve idari dava türleri konusunda sıkça karşılaşılan sorunlar, Yargıtay kararları ile çözümlenmekte ve bu kararlar, konuya dair önemli içtihatlar oluşturmaktadır. Bu yazımızda, İYUK’un 2. maddesi çerçevesinde idari dava türleri ve idari yargının yetki sınırları ile ilgili Yargıtay kararlarından örnekler vererek, idari yargı alanında karşılaşılan bazı pratik sorunlara ışık tutacağız.

İdari Davalar ve Yargı Yetkisi

İdari davalar, genel olarak idare tarafından yapılan işlem ve eylemlerin hukuka uygunluğunun denetlenmesi amacıyla açılan davaları kapsar. İYUK’un 2. maddesine göre idari dava türleri iptal davaları, tam yargı davaları ve idari sözleşmelerden kaynaklanan uyuşmazlıklar olarak sıralanabilir. Örneğin, bir belediyenin verdiği yıkım kararına karşı açılan iptal davası, idari dava türlerinden biridir. İdari yargı, sadece idari işlemlerin hukuka uygunluğunu denetlerken, yerindelik denetimi yapamaz. Bu, idarenin takdir yetkisine müdahale edilemeyeceği anlamına gelir. Bir başka deyişle, bir öğrencinin üniversiteye giriş sınavında aldığı puanın hatalı hesaplandığını iddia ederek açtığı dava, idari yargının yetki alanına girer ve bu durumda mahkeme sadece hesaplamanın hukuka uygun olup olmadığını değerlendirir.

Yargıtay Kararları Işığında İdari Yargı

Yargıtay kararları, idari yargı uygulamalarında önemli bir yol gösterici işlevi görür. Örneğin, bir şirketin kamu ihalesine itirazı üzerine Kamu İhale Kurumu tarafından yapılan işlemin iptali ve itirazın iptali istemine ilişkin Yargıtay kararı, idari davalarda husumetin kimlere yöneltileceği konusunda önemli bir içtihattır. Bu karara göre, gerçek kişiler veya özel hukuk tüzel kişileri aleyhine idare mahkemelerinde dava açılamaz. Bir diğer Yargıtay kararında ise, bir vatandaşın, baraj yapımı sebebiyle taşınmazına erişiminin engellenmesi ve bu sebeple uğradığı zararın tazmin edilmesi talebi, idari yargının görev alanına giren bir konu olarak değerlendirilmiştir. Bu kararlar, idari yargının yetki alanının anlaşılmasında ve idari işlemlere karşı açılacak davaların doğru yargı merciine yönlendirilmesinde önemli bir rehberdir.

Pratikte Karşılaşılan Sorunlar ve Çözümleri

İdari yargı pratiğinde sıkça karşılaşılan bir sorun, hangi davanın hangi yargı merciinde görüleceğidir. Örneğin, bir üniversitenin yüksek lisans programına ilişkin kararın iptali istemi, idari bir işlem sonucu ortaya çıkan zararın tazmini talebiyle açılan dava, Yargıtay tarafından idari yargının görev alanına giren bir konu olarak değerlendirilmiştir. Benzer şekilde, bir işletmenin, iş güvenliği kurallarına uyulmaması nedeniyle uygulanan idari para cezasının iptali talebi de idari yargıda çözümlenmesi gereken bir meseledir. Bu örnekler, idari yargı yetkisinin sınırlarının doğru belirlenmesinin ve davaların uygun yargı merciine yönlendirilmesinin önemini vurgular.

Sonuç: İdari yargı, idare tarafından yapılan işlem ve eylemlerin hukuka uygunluğunun denetlendiği önemli bir yargı dalıdır. İYUK kapsamında tanımlanan idari dava türleri ve Yargıtay kararları, idari yargının yetki alanı hakkında önemli bilgiler sunar. Pratikte karşılaşılan sorunlar, genellikle hangi davanın hangi yargı merciinde görüleceği ile ilgilidir. Yargıtay kararları, bu tür sorunlara çözüm bulmada ve idari yargı uygulamalarını şekillendirmede kritik bir role sahiptir. Bu nedenle, idari işlemlere karşı açılacak davaların doğru yargı merciine yönlendirilmesi ve idari yargının yetki alanının iyi anlaşılması büyük önem taşır.

Paylaş: