Birden Fazla Kaynağa Dayalı Elektrik Üretim Tesisleri Üzerine Danıştay Kararı
📜 Danıştay Karar Künyesi
13. Daire – 2022/1230 – 2023/1291 – 21.03.2023
🔎 Karar Özeti
Danıştay, Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin belirli maddelerinin iptali talebini reddederek, birden fazla kaynağa dayalı elektrik üretim tesislerinin kurulmasına ilişkin mevzuat hükümlerinin hukuka uygun olduğuna karar verdi. Yapılan düzenlemelerin, atıl kapasitenin değerlendirilmesi ve tesislerin etkin kullanımını sağlamaya yönelik olduğu vurgulandı.
Karar İçeriği
T.C. D A N I Ş T A Y ONÜÇÜNCÜ DAİRE Esas No : 2022/1230 Karar No : 2023/1291 DAVACI : … Enerji Üretim ve Ticaret A.Ş. … DAVALI : … Kurumu … VEKİLİ : Av. … DAVANIN KONUSU : 1. Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin (Yönetmelik) 24. maddesinin 17. fıkrasının (a) ve (c) bentlerinin iptali istenilmektedir. 2. 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nun Geçici 29. maddesi çerçevesinde açığa çıkan kapasitenin tahsis edilmesiyle ilgili olarak, … Elektrik İletim A.Ş. (…) Genel Müdürlüğü tarafından bağlantı görüşünün oluşturulması kapsamında alınan … tarih ve … sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (Kurul) kararının 5. maddesinin iptali istenilmektedir. DAVACININ İDDİALARI : Mevcut mevzuatın usulüne uygun tadil başvurusu yapılmasını hukuken ve fiilen imkânsız hâle getirdiği, dava konusu düzenlemenin 6446 sayılı Kanunda tanınmış olan bir hakkı kısıtladığı, söz konusu kısıtlama neticesinde çoğu önlisans/lisans sahiplerinin yasal haklarını kullanamadığı, santral sahasının tamamı orman alanı içinde bulunduğundan orman alanında veya bitişiğindeki alanlarda yardımcı enerji kaynaklarına dayalı elektrik üretimi yapılamadığı, “üretim lisansına dercedilmiş mevcut bağlantı noktasının değişmemesi” şeklindeki kuralın 6446 sayılı Kanun’un amacına aykırı olduğu, kısıtlayıcı uygulamalar ve zorunluluklar nedeniyle şirketin yardımcı kaynağa dayalı elektrik üreten diğer lisans sahiplerine göre dezavantajlı duruma düştüğü ve haksız rekabet nedeniyle zarara uğradığı, dava konusu Kurul kararıyla tesis kurulu gücünün %15’i ile sınırlı olarak lisans tadillerinin yapılmasına karar verilmesinin kurallar hiyerarşisine aykırı olduğu, yardımcı kaynağa dayalı enerji üretimi gerek coğrafi ve fiziki şartlar gerekse de hukukî kısıtlamalar sebebiyle fiilen imkânsız olan lisans sahiplerinin mağduriyetlerinin giderilmesi için pozitif ayrımcılığa dayalı düzenleme yapılması gerektiği ileri sürülmüştür. DAVALININ SAVUNMASI : Öncelikle, usule ilişkin olarak, dava süresinde açılmadığından davanın süre aşımı yönünden reddi gerektiği ileri sürülmüştür. Esasa ilişkin olarak ise, şirketin herhangi bir saha değişikliğine ve üretim lisansının birden çok kaynaklı elektrik üretim tesisine dönüşmesine yönelik tadil talebinde bulunmadığı, önlisansa veya lisansa konu üretim tesisinin birden çok kaynaklı elektrik üretim tesisine dönüştürülmesi kapsamında tadil başvurusu yapıldığında yardımcı kaynağı rüzgâr veya güneş enerjisine dayalı tesis kurulabilmesi için öncelikle üretim tesisinin bulunduğu bölgede veya bağlantı noktasında TEİAŞ tarafından açıklanan kapasite bulunması gerektiği, dava konusu Kurul kararıyla, Yönetmeliğin 18 ve 24. maddeleri kapsamında yardımcı kaynağı rüzgâr veya güneş enerjisine dayalı olacak şekilde 1.026 MW atıl kapasitenin adil bir şekilde dağıtımı yapılarak yatırımcılara ek bir imkân tanımanın amaçlandığı, santral sahası uygun olmayanların ana kaynaktan uzak bir mesafeye üretim tesisi kurabilmesine izin verilmesinin hibrit üretim tesisi kurulabilmesine ilişkin düzenlemelerin amacıyla bağdaşmadığı, birden çok kaynaklı elektrik üretim tesisi kurmak amacıyla yapılan tadil başvuruları kapsamında mekanik güç artışı gerçekleştiğinden dolayı TEİAŞ’tan bağlantı görüşü alınması gerektiğinin 6446 sayılı Kanunda düzenlendiği savunulmuştur. DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ … ‘IN DÜŞÜNCESİ: Davanın reddi gerektiği düşünülmektedir. DANIŞTAY SAVCISI … ‘UN DÜŞÜNCESİ: Dava; Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin 24. maddesinin 17. fıkrasının (a) ve (c) bentleri ile 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nun Geçici 29. maddesi çerçevesinde açığa çıkan kapasitenin tahsis edilmesiyle ilgili olarak, … Elektrik İletim A.Ş. (…) Genel Müdürlüğü tarafından bağlantı görüşünün oluşturulması kapsamında alınan … tarih ve … sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (Kurul) kararının 5. maddesinin iptali istemiyle açılmıştır. 7164 sayılı Maden Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 43. maddesi ile 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nun 7. maddesine eklenen 8. fıkrada, “(8) (Ek:14/2/2019-7164/43 md.) Birden çok kaynaklı elektrik üretim tesisleri ile üretim faaliyetinde bulunacak tüzel kişilerin önlisans ve lisanslarının verilmesi, tadili, sona erdirilmesi, iptali, süreleri, süre uzatımı, yenilenmesi ve lisans kapsamındaki hak ve yükümlülüklerin askıya alınması ile bu tüzel kişilerin piyasa faaliyetlerine ilişkin usul ve esaslar Kurum tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenlenir. ” kuralına yer verilmiştir. Bu kapsamda, Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin, üretim lisansına konu tesisin birden çok kaynaklı elektrik üretim tesisine dönüştürülmesi kapsamında yapılan tadil başvurusuna ilişkin düzenleme getiren 24. maddesinin 17. fıkrasının iptali istenilen (a) bendinde, lisansa derç edilmiş sahanın dışına çıkılmaması, (c) bendinde ise, üretim lisansına derç edilmiş mevcut bağlantı şekli, bağlantı noktası ve gerilim seviyesinin değişmemesi kaydıyla lisans tadilinin uygun bulunabileceği ifade edilmiştir. Ayrıca, anılan Yasal düzenleme uyarınca Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği’ne eklenen “Birden çok kaynaklı elektrik üretim tesislerine ilişkin mevcut başvurular” başlıklı Geçici 32. maddenin 1. fıkrasında, “(1) Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla bu Yönetmeliğin birden çok kaynaklı elektrik üretim tesisi kurulmasına ilişkin hükümleri kapsamında Kuruma başvuruda bulunan tüzel kişilerin söz konusu başvurularına ilişkin bağlantı görüşü oluşturulmasına ilişkin süreç Kurul kararı ile belirlenir.” düzenlemesine yer verilmiştir. Öte yandan, 7257 sayılı Kanunun 45. maddesiyle 6446 sayılı Yasaya eklenen Geçici 29. maddenin 1. fıkrasında yer alan,”(1) Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce bu Kanun kapsamında mevcut olan üretim veya otoprodüktör lisanslarını, önlisanslarını ya da lisans başvurularını sonlandırmak ya da kurulu güç düşümü suretiyle tadil etmek isteyen tüzel kişilerin bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihi takip eden iki ay içerisinde Kuruma başvurmaları hâlinde lisansları, önlisansları veya lisans başvuruları sonlandırılarak ya da tadil edilerek teminatları ilgisine göre kısmen veya tamamen iade edilir. ” şeklindeki düzenleme sonucunda, önlisans/lisans sonlanması ya da kapasite düşürülmesine yönelik lisans tadilleri dolayısıyla ülke çapında atıl durumda bulunan başka bir ifade ile tahsis edilen fakat kullanılmayan kurulu güç kapasitesi ortaya çıkmıştır. Bu bağlamda, yukarıda yer verilen düzenleme uyarınca açığa çıkan kurulu güç kapasitesinin değerlendirilmesi amacıyla, Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği’ne eklenen “Birden çok kaynaklı elektrik üretim tesislerine ilişkin mevcut başvurular” başlıklı Geçici 32. maddenin 1. fıkrasında yer verilen düzenlemeye dayanılarak hazırlanan … tarih ve … sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu kararının davaya konu 5. maddesi ile, “Bu Kurul kararı kapsamında; yardımcı kaynağa dayalı üniteler için tahsis edilecek toplam gücün, başvurudaki talep gücünü geçmemek üzere ana kaynağa dayalı ünitelerin toplam elektriksel kurulu gücünün %15’ini aşmamasına” karar verilmiştir. 7164 sayılı Kanun ile 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nun 7. maddesine eklenen 8. fıkranın gerekçesinde; “Sekizinci fıkra hükmü ile lisans sahalarının kullanılabilir alanlarında veyahut birden fazla kaynağa ulaşmada fırsatı olabilecek tesislerde diğer kaynakların özellikle birden fazla yenilenebilir enerji kaynaklarının birbirinden faydalanarak üretimi artırmaları sağlanmaktadır. Benzer şekilde bazı konvansiyonel üretim sahalarında yenilenebilir kaynağı da birlikte kullanarak (tesislerin çatıları gibi veya kömür sahalarının elverdiği açık alanları gibi) elektrik üretiminin artırılması hedeflenmektedir. Bu hüküm ile özellikle yenilenebilir kaynakların birlikte kullanılmasının yanında diğer kaynaklar ile birlikte yenilenebilir kaynakların enerji üretimini teknik yönden destekleyecek uygulamalara imkân sağlanacaktır. Bu kapsamdaki tesislere önlisans ve lisansların verilmesi, tadili, sona erdirilmesi, iptali, süreleri, süre uzatımı, yenilenmesi ve lisans kapsamındaki hak ve yükümlülüklerin askıya alınması ile bu tüzel kişilerin piyasa faaliyetlerine ilişkin usul ve esasların düzenlenmesi ise Kuruma yetki verilerek gerekli görülen piyasa dinamiklerine uygun bir şekilde yapılabilmesi amaçlanmaktadır.” ifadesine yer verilmiştir. Görüldüğü üzere, birden çok kaynağa dayalı üretim tesislerinin kurulmasındaki amaç, santral sahalarındaki atıl alanların değerlendirilerek bu alanlarda da üretim yapılmasının sağlanmasıdır. Öte yandan, Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliğinin 4. maddesinin (uuu) alt bendinde, “Birleşik yenilenebilir elektrik üretim tesisi”, “Şebekeye aynı bağlantı noktasından bağlanan tamamı yenilenebilir birden fazla enerji kaynağından elektrik üretmek amacı ile kurulan tek bir elektrik üretim tesisi” şeklinde tanımlanmış olup, buna göre, üretim lisansının birden çok kaynaklı üretim tesisine dönüşmesi talebi kapsamında üretim lisansı sahibi ana kaynağa yardımcı kaynak olarak farklı bir kaynak türünde kurulum yapıldığından, kurulan bu yardımcı kaynağın ayrı bir lisansı olmadığından ayrı bir tesis olarak kabul edilmemekte, lisans verilen ana kaynağın ünitesi olarak kabul edilmektedir. Bu bağlamda, ortada tek bir elektrik üretim tesisi bulunmakta olup, kurulacak yardımcı kaynağın lisansa derç edilen sahada kurulması ana kaynak ile bütünlük sağlaması açısından da önemlidir. Yukarıda yer verilen açıklamalar, mevzuat hükümleri ile söz konusu Yasa maddesi gerekçesi birlikte değerlendirildiğinde, birden çok kaynağa dayalı üretim tesislerinin kurulması ile üretim lisansına konu santral sahalarındaki atıl alanların değerlendirilerek bu alanlarda da üretim yapılmasının sağlanmasının amaçlandığı, ana kaynağa yardımcı kaynak olarak kurulan üretim tesisinin ana kaynağın ünitesi olarak kabul edilmesi gerektiği, ortada tek bir üretim tesisinin bulunduğu sonucuna varılmakta olup, birden çok kaynaklı üretim tesisine dönüşmeye yönelik olarak yapılan tadil başvurularında “lisansa derç edilmiş sahanın dışına çıkılmaması” ve “üretim lisansına derç edilmiş mevcut bağlantı şekli, bağlantı noktası ve gerilim seviyesinin değişmemesi”ne yönelik kural getiren Yönetmelik hükümlerinde hukuka ve dayanak mevzuat hükümlerine aykırılık bulunmamaktadır. 26/08/2021 tarih ve 10375 sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu kararının 5. maddesinin iptali istemine gelince; Yukarıda yer alan mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden; 6446 sayılı Yasanın 7. maddesine eklenen 8. fıkra ile, mevcut kapasitenin en iyi şekilde kullanılabilmesi, tesislerde optimum verimliliğe ulaşılması, atıl durumdaki sahaların değerlendirilmesi, diğer enerji kaynaklarının ekonomiye kazandırılması, iletim ve dağıtım sistemindeki güvenilir kurulu güç kapasitesi korunarak üretimde sürekliliğin sağlanması, elektrik arz güvenliğinin sağlanarak enerjide dışa bağımlılığın azaltılması ve iklim değişikliği ile mücadele amacıyla ülkemizde uygulanan tek bir kaynağa dayalı elektrik üretim tesisi sisteminin yanı sıra birden çok kaynaklı elektrik üretim tesisinin modele dâhil edildiği, bu kapsamda gerçekleştirilecek piyasa faaliyetlerine ilişkin usul ve esasların Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelik ile düzenlenmesinin öngörüldüğü, Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliğinde yapılan değişiklikler ile, önlisans ve üretim lisansına konu üretim tesisinin birden çok kaynaklı elektrik üretim tesisine dönüştürülmesi kapsamında yapılacak tadil başvurularının nasıl olması gerektiğinin düzenlendiği, yine yardımcı kaynak başvurularına ilişkin bağlantı görüşünün oluşturulmasına ilişkin sürecin Kurul kararı ile belirlenmesinin öngörüldüğü, bu kapsamda, 6446 sayılı Yasanın Geçici 29. maddesi uyarınca açığa çıkan kapasitenin ülke çapında talep eden yatırımcılar arasında dağıtılabilmesini teminen dava konusu Kurul kararı ile yardımcı kaynak başvurularının, ana kaynak toplam elektriksel kurulu gücünün %15’ini aşamayacağına yönelik düzenleme getirildiği anlaşılmaktadır. Davaya konu düzenleme Kurulun 03/03/2022 tarih ve 10822 sayılı kararının 3. maddesi ile önce, “(3) Bu Kurul kararı kapsamında; yardımcı kaynağa dayalı üniteler için tahsis edilecek toplam gücün, (a) Başvurudaki talep gücünü geçmemek üzere daha önce birden çok kaynaklı elektrik iletim tesisine dönüşüm kapsamında tahsis edilmiş kapasiteler dâhil, ana kaynağa dayalı ünitelerin toplam elektriksel kurulu gücünün %15’ini aşmamasına (…) karar verilmiştir.” şeklinde değiştirilmiş, ardından bu kez … tarih ve … sayılı Kurul kararı ile anılan madde, “(3) Bu Kurul kararı kapsamında; yardımcı kaynağa dayalı üniteler için tahsis edilecek toplam gücün, (a) Bir bölge için toplam yardımcı kaynak kapasite talebinin açıklanan bölge kapasitesini aşması durumunda, söz konusu bölgesel kapasitenin, birden çok kaynaklı elektrik üretim tesisine dönüşüm talep edilen proje veya tesislere, başvurudaki talep gücünü aşmamak üzere, önlisans veya lisansına derç edilmiş olan elektriksel kurulu güçleri oranında tahsis edilmesine (…) karar verilmiştir.” şeklinde değiştirilmiş olduğundan … tarih ve … sayılı Kurul kararının davaya konu 5. maddesi yönünden dava konusuz kalmıştır. Açıklanan nedenlerle, Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin 24. maddesinin 17. fıkrasının (a) ve (c) bentleri yönünden davanın reddine, … tarih ve … sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu kararının 5. maddesinin iptali istemi yönünden ise karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir. TÜRK MİLLETİ ADINA Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü: MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ: Davacı şirkete, Giresun ilinde kurmayı planladığı yenilenebilir enerji kaynağına dayalı ve hidroelektrik kaynak tipindeki projesi için … tarih ve … numaralı üretim lisansı verilmiştir. Şirket 15/09/2021 tarihli dilekçesiyle, dava konusu düzenlemelerin yürürlükten kaldırılmasını veya yeniden düzenlenmesini talep etmiştir. Bu talebin zımnen reddi üzerine Yönetmeliğin 24. maddesinin 17. fıkrasının (a) ve (c) bentleri ile 6446 sayılı Kanun’un Geçici 29. maddesi çerçevesinde açığa çıkan kapasitenin tahsis edilmesiyle ilgili olarak, TEİAŞ tarafından bağlantı görüşünün oluşturulması kapsamında alınan 10375 sayılı Kurul kararının 5. maddesinin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır. İNCELEME VE GEREKÇE: USUL YÖNÜNDEN: Davalı tarafından, dava süresinde açılmadığından davanın süre aşımı yönünden reddi gerektiği ileri sürülmüştür. Davalı idarenin usule yönelik itirazı geçerli görülmeyerek esasın incelenmesine geçildi. ESAS YÖNÜNDEN: İLGİLİ MEVZUAT: 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nun 7. maddesinin yedinci fıkrasında, yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisi kurmak amacıyla alınan lisanslar ve/veya bu lisanslar kapsamındaki tesisler için lisanslarında belirlenen sahaların dışına çıkılmaması ve TEİAŞ ve/veya ilgili dağıtım şirketinden alınan tadil kapsamındaki bağlantı görüşünün olumlu olması hâlinde kapasite artışı, modernizasyon, yenileme yatırımları ve tadilatlara izin verileceği; sekizinci fıkrasında, birden çok kaynaklı elektrik üretim tesisleri ile üretim faaliyetinde bulunacak tüzel kişilerin önlisans ve lisanslarının verilmesi, tadili, sona erdirilmesi, iptali, süreleri, süre uzatımı, yenilenmesi ve lisans kapsamındaki hak ve yükümlülüklerin askıya alınması ile bu tüzel kişilerin piyasa faaliyetlerine ilişkin usul ve esasların Kurum tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenleneceği; 23. maddesinde, TEİAŞ ve dağıtım şirketlerinin, her yıl, takip eden beş yıl için ve takip eden on yıl için olmak üzere sistemlerine bağlanabilecek bölgesel üretim tesisi kapasitelerini yayımlayacağı, bu şekilde yayımlanan bölgesel kapasiteler dışında üretim tesislerine bağlantı görüşü verilmeyeceği, arz güvenliğinin sağlanması amacıyla Bakanlık ve piyasada rekabetin geliştirilmesi amacıyla Kurum tarafından talep edilmesi hâlinde, TEİAŞ ve dağıtım şirketlerinin, belirledikleri kapasiteleri ve bağlantı noktalarının sayısını sistem koşullarını dikkate alarak artıracağı; Geçici 29. maddesinde, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce bu Kanun kapsamında mevcut olan üretim veya otoprodüktör lisanslarını, önlisanslarını ya da lisans başvurularını sonlandırmak ya da kurulu güç düşümü suretiyle tadil etmek isteyen tüzel kişilerin bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihi takip eden iki ay içerisinde Kuruma başvurmaları hâlinde lisansları, önlisansları veya lisans başvuruları sonlandırılarak ya da tadil edilerek teminatların ilgisine göre kısmen veya tamamen iade edileceği kurala bağlanmıştır. Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin uyuşmazlık tarihi itibarıyla 18. maddesinin onikinci fıkrasında, “Önlisansa konu üretim tesisinin birden çok kaynaklı elektrik üretim tesisine dönüştürülmesi kapsamında yapılan tadil başvurusu; a) Önlisansa derç edilmiş sahanın dışına çıkılmaması, b) Önlisansa derç edilmiş tesis toplam elektriksel kurulu gücünün değişmemesi, c) Önlisansa derç edilmiş mevcut bağlantı şekli ile bağlantı noktası ve gerilim seviyesinin değişmemesi, ç) Yardımcı kaynağı rüzgâr veya güneş enerjisi dayalı olan önlisanslar için yardımcı kaynaklara ilişkin Enerji İşleri Genel Müdürlüğü tarafından yapılan teknik değerlendirmenin uygun olması, d) Hidroelektrik kaynaklara dayalı önlisanslar için DSİ tarafından uygun görüş verilmesi, kaydıyla uygun bulunabilir. Uygun bulma Kurul kararının tebliğ tarihinden itibaren Kurul kararında belirlenen süre içerisinde, beşinci fıkrada belirlenen yükümlülüklerin tamamlanması, rüzgâr enerjisine dayalı üretim tesisleri için Teknik Etkileşim İzni Belgesinin alınması amacıyla ilgili kurumlara başvuru yapıldığına ilişkin belgenin ve Yüzer GES’ler veya hidroelektrik kaynaklara dayalı tesislerin kanal yüzeylerinde veya rezervuar alanında azami su kotu ile işletme kotu arasında kalan yerlerde kurulacak güneş enerjisine dayalı üniteler için DSİ ile kiralama sözleşmesi imzalanması için başvuru yapıldığına ilişkin belgenin Kuruma sunulması kaydıyla önlisans tadili yapılır.”; 24. maddesinin onyedinci fıkrasında, “Üretim lisansına konu tesisin birden çok kaynaklı elektrik üretim tesisine dönüştürülmesi kapsamında yapılan tadil başvurusu; a) Lisansa derç edilmiş sahanın dışına çıkılmaması, b) Lisansa derç edilmiş tesis toplam elektriksel kurulu gücünün değişmemesi, c) Üretim lisansına derç edilmiş mevcut bağlantı şekli, bağlantı noktası ve gerilim seviyesinin değişmemesi, ç) Yardımcı kaynağı rüzgâr veya güneş enerjisine dayalı olan lisanslar için yardımcı kaynaklara ilişkin Enerji İşleri Genel Müdürlüğü tarafından yapılan teknik değerlendirmenin uygun olması, d) Hidroelektrik kaynaklara dayalı lisanslar için DSİ tarafından uygun görüş verilmesi, kaydıyla uygun bulunabilir. Uygun bulma Kurul kararının tebliğ tarihinden itibaren Kurul kararında belirlenen süre içerisinde, dördüncü fıkrada belirlenen yükümlülüklerin tamamlanması, rüzgâr enerjisine dayalı üretim tesisleri için Teknik Etkileşim İzni Belgesinin ve Yüzer GES’ler veya hidroelektrik kaynaklara dayalı tesislerin kanal yüzeylerinde veya rezervuar alanında azami su kotu ile işletme kotu arasında kalan yerlerde kurulacak güneş enerjisine dayalı üniteler için DSİ ile imzalanan kiralama sözleşmesinin Kuruma sunulması kaydıyla lisans tadili yapılır.” ; Geçici 32. maddesinde, “Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla bu Yönetmeliğin birden çok kaynaklı elektrik üretim tesisi kurulmasına ilişkin hükümleri kapsamında Kuruma başvuruda bulunan tüzel kişilerin söz konusu başvurularına ilişkin bağlantı görüşü oluşturulmasına ilişkin süreç Kurul kararı ile belirlenir.” kuralına yer verilmiştir. Elektrik Piyasasında Önlisans veya Lisanslara Konu Üretim Tesislerinin Santral Sahalarının Belirlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar’ın uyuşmazlık tarihi itibarıyla 24. maddesinde, birden çok kaynaklı elektrik üretim tesislerinde kurulabilecek yardımcı kaynağa dayalı ünitelerin toplam mekanik gücünün; a) Ana kaynağa dayalı ünitelerin toplam elektriksel kurulu gücü 50 MW ve altında olan elektrik üretim tesislerinde, ana kaynağa dayalı ünitelerin toplam elektriksel kurulu gücünü, b) Ana kaynağa dayalı ünitelerin toplam elektriksel kurulu gücü 50 MW’ın üstünde olan elektrik üretim tesislerinde; 50 MW güce, ana kaynağın elektriksel kurulu gücünün 50 MW’ı aşan kısmının yarısına tekabül eden güç ilave edilerek bulunacak toplam gücü aşamayacağı, bu madde kapsamında tesis edilecek yardımcı kaynağa dayalı ünitelerin mekanik kurulu gücünün toplamda 100 MW’ı geçemeyeceği belirtilmiştir. HUKUKİ DEĞERLENDİRME: DAVA KONUSU İŞLEMLERİN İNCELENMESİ: İdarenin düzenleyici işlem yapabilme yetkisi, Anayasa’nın 124. maddesine dayanan anayasal bir yetki olup, mevzuatla verilen görevlerin yerine getirilmesi amacıyla idarece düzenleyici işlemler yapılabileceği kuşkusuzdur. Kamu hizmetlerinin hangi şartlar altında ve nasıl yürütüleceğini önceden tespit etmek her zaman mümkün olmadığı için, gelişen durumlara uyum sağlamak ve ortaya çıkan ihtiyaçları karşılayabilmek amacıyla ve kurallar hiyerarşisine aykırı olmayacak şekilde, düzenleyici işlemler üzerinde gerekli değişikliklerin yapılması konusunda da idareye takdir yetkisi tanınmıştır. Düzenleyici ve denetleyici kurumlar ilgili bulundukları piyasada düzenleme ve denetleme görevi üstlenmekte olup, bu kuruluşların temel işlevi, toplumsal ve ekonomik hayatın temel hak ve özgürlükler ile yakından ilişkili alanlardaki kamusal ve özel kesim etkinliklerini birtakım kurallar koyarak düzenlemek, konulan kurallara uyulup uyulmadığını izlemek ve denetlemektir. Kamu hizmetlerinin değişen şartlara uyarlanması ve geliştirilmesi ihtiyacı, idarelere, kamu hizmetinin sunumuna ilişkin düzenleyici işlemlerin değiştirilebilmesi ya da yürürlükten kaldırılabilmesi imkânını tanımakta olup, diğer idareler ile karşılaştırıldığında, bağımsız idarî otoritelerin düzenleme yapma ve mevcut düzenlemelerde değişiklik yapma yetkisinin, düzenlemeye tâbi piyasanın dinamik ve teknik yapısı gereği daha kapsamlı olduğu konusunda tereddüt bulunmamaktadır. Yönetmeliğin 24. maddesinin 17. fıkrası kapsamında, üretim lisansına konu tesisin birden çok kaynaklı elektrik üretim tesisine dönüştürülmesi kapsamında yapılan tadil başvurusunun hangi koşulların sağlanması hâlinde uygun bulunabileceği belirtilmiş, dava konusu düzenleme ise bu koşullardan ikisini “lisansa dercedilmiş sahanın dışına çıkılmaması” ve “üretim lisansına dercedilmiş mevcut bağlantı şekli, bağlantı noktası ve gerilim seviyesinin değişmemesi” olarak sıralamıştır. Elektrik piyasasında tesis, elektrik enerjisi üretimi, iletimi veya dağıtımı faaliyeti yürütülen veya yürütülmeye hazır tesis, şebeke veya teçhizatı; ünite ise, bağımsız olarak yük alabilen ve yük atabilen her bir üretim grubunu ifade etmektedir. Bir lisans kapsamında birden fazla ünite bulunması mümkün olup, bu üniteler lisansa konu tesisten ayrı ve müstakil bir tesis olarak nitelendirilemez. Bu bakımdan üretim lisansı verilen tesis bir bütün olarak değerlendirilmelidir. Benzer yaklaşımı Yönetmelikteki birleşik yenilenebilir elektrik üretim tesisi tanımında da görmek mümkündür. Birleşik yenilenebilir elektrik üretim tesisi, şebekeye aynı bağlantı noktasından bağlanan tamamı yenilenebilir birden fazla enerji kaynağından elektrik üretmek amacı ile kurulan tek bir elektrik üretim tesisi olarak tanımlanmış olup, bu tanımdan hareketle üretim lisansının birden çok kaynaklı üretim tesisine dönüşmesi talebi kapsamında lisans sahibinin ana kaynağa yardımcı kaynak olarak farklı bir kaynak türünde kurulum yaptığı, söz konusu yardımcı kaynağın ayrı bir lisansı olmadığı için ayrı bir tesis olarak değil, lisans verilen ana kaynağın ünitesi olarak kabul edildiği, dolayısıyla ortada tek bir elektrik üretim tesisi bulunduğundan kurulacak yardımcı kaynağın lisansa dercedilen sahada kurulmasının ana kaynak ile de bütünlük sağlaması açısından önemli olduğu, hibrit üretim tesisi kurulumunda ana kaynak ile yardımcı kaynağın aynı sahada kurulmasının amaçlandığı anlaşılmaktadır. 10375 sayılı Kurul kararının dava konusu edilen maddesi kapsamında ise, yardımcı kaynağa dayalı üniteler için tahsis edilecek toplam gücün, başvurudaki talep gücünü geçmemek üzere, ana kaynağa dayalı ünitelerin toplam elektriksel kurulu gücünün %15’ini aşmamasına karar verilmiştir. Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisi kurmak amacıyla alınan lisanslar kapsamındaki tesislere yönelik kapasite artışı başvurularına izin verilebilmesi için TEİAŞ ve/veya ilgili dağıtım şirketinden alınan tadil kapsamındaki bağlantı görüşünün olumlu olması gerekmektedir. Bu genel kuralın yanı sıra 6446 sayılı Kanun’un verdiği yetki çerçevesinde birden çok kaynaklı elektrik üretim tesisi ile faaliyet gösterecek tüzel kişilerin önlisans ve/veya lisans tadil başvurularında bağlantı görüşü oluşturulması gerekliliği dava konusu Kurul kararıyla belirlenmiştir. Bununla birlikte, ana kaynağı rüzgâr veya güneş olmayan proje veya tesislerin yardımcı kaynağı rüzgâr veya güneş olacak şekilde birden çok kaynaklı elektrik üretim tesisine dönüşüm talebinde bulunulması hâlinde bu üniteler için tahsis edilecek toplam bağlantı kapasitesinin, ana kaynağa dayalı ünitelerin toplam elektriksel kurulu gücünün belli bir oranını aşmamasına dair üst limit getirilmiştir. İletim sisteminin, diğer bütün sistemlerde olduğu gibi kısıtlılıkları mevcuttur. Bu kısıtlılıkların yönetilebilmesi için, usul ve esasların belirlenmesi ve bu konuda bazı düzenlemelerin yapılması zorunludur. Birden çok kaynaklı elektrik üretim tesisine dönüşüm taleplerine ilişkin olarak verilecek kararda gözetilen kriterlerden biri de bağlantı noktasında ve/veya bölgede TEİAŞ’ın boş kapasite olduğunu ilan etmesidir. Zira TEİAŞ tarafından ilan edilecek boş kapasite yalnızca tadil talebinin yapıldığı dönemdeki teknik altyapı müsaitlik durumunu değil, bunun yanında pek çok bütünsel ve geleceğe dönük planlamaların da göz önünde bulundurulmasını kapsar. İletim sistemi işletmecisi olarak TEİAŞ’ın sistem yönetimini çok sayıda parametreyi göz önünde bulundurarak yürütmesi gerektiği gibi, ilan edilecek boş kapasitelerde sadece noktasal bazda teknik yeterliliklerin hesaplanmasından ziyade kısa, orta ve uzun vadeli planlamalar da dikkate alınmaktadır. Öte yandan, dava konusu Kurul kararıyla, yardımcı kaynağı rüzgâr veya güneş enerjisine dayalı olacak şekilde birden çok kaynaklı elektrik üretim tesisine dönüşüm taleplerinin hakkaniyetli bir şekilde karşılanması amaçlanmıştır. Bunun için 6446 sayılı Kanun’un Geçici 29. maddesi kapsamında açığa çıkan 1.026 MW’lık atıl kapasite tüm ilgililere eşit olarak uygulanan objektif bir kriter ile dağıtılarak ek bir yatırım imkânı sağlanmıştır. Söz konusu husus, Geçici 29. maddenin gerekçesinde, ” (…) yeni yatırımlara kapasite imkânı oluşturularak kaynakların daha hızlı bir şekilde ekonomiye kazandırılmasına imkân sağlanması (…) öngörülmektedir.” şeklinde belirtilmiştir. 10375 sayılı Kurul kararındaki %15’lik oran sadece yardımcı kaynağı rüzgâr veya güneş enerjisine dayalı olacak şekilde birden çok kaynaklı elektrik üretim tesisine dönüşüm taleplerine ilişkin olup, TEİAŞ tarafından ilan edilecek boş kapasite bulunması hâlinde Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin 18 ve 24. maddeleri kapsamında herhangi bir oransal sınırlamaya tâbi olmaksızın tadil başvurusunda bulunulabileceği gibi, yardımcı kaynağı rüzgâr ve güneş dışında bir kaynağa dayalı başvurularda da %15’lik sınır bulunmamaktadır. Bununla birlikte, dava konusu … sayılı Kurul kararının, … tarih ve … sayılı Kurul kararıyla yürürlükten kaldırıldığı, … sayılı Kurul kararında da %15 oranının korunduğu, ancak … tarih ve … sayılı Kurul kararı ile 10822 sayılı Kurul kararının 3. maddesi değiştirilerek %15 oranının kaldırıldığı, bu değişikliğin 01/09/2022 tarihinden itibaren yapılacak başvurulara uygulanmasına karar verildiği görülmüştür. Bu itibarla, 6446 sayılı Kanun’un ve ikincil mevzuatın tanıdığı yetkiye istinaden birden çok kaynaklı elektrik üretim tesisinin kurulumunun yaygınlaşması ve santral sahasındaki alanların atıl kalmasının engellenerek verimin artırılmasına yönelik düzenleme yapıldığı, ana kaynak ile yardımcı kaynağın tek bir tesis bünyesinde faaliyet göstermesi nedeniyle aynı sahada kurulumlarının gerektiği ve açığa çıkan kapasitenin başvuru sahiplerine dengeli bir şekilde tahsis edilmesinin amaçlandığı anlaşıldığından, dava konusu işlemlerde hukuka aykırılık bulunmamaktadır. KARAR SONUCU: Açıklanan nedenlerle; 1. DAVANIN REDDİNE, 2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … -TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına, 3. Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca … -TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine, 4. Posta giderleri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine, 5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’na temyiz yolu açık olmak üzere, 21/03/2023 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.Paylaş:
