Hukuk Muhakameleri Kanunu (HMK) içerisinde yer alan Madde 198, hâkimlerin delilleri değerlendirme sürecine dair önemli bir hüküm içermektedir. Bu madde, hâkimin kanuni istisnalar haricinde delilleri serbestçe değerlendirme yetkisine sahip olduğunu belirtir. Hukukun temel prensiplerinden biri olan adil yargılanma hakkının sağlanmasında bu madde büyük bir öneme sahiptir. Gerekçesiyle birlikte, madde hâkimlere geniş bir takdir hakkı tanırken, aynı zamanda bu hakkın kullanımına dair sınırları da belirler. Bu yazıda, HMK Madde 198’in hükümleri, uygulama alanları ve günlük hayattaki yansımaları üzerine detaylı bir inceleme yapacağız.

HMK Madde 198’in Hükümleri

Hukuk Muhakameleri Kanunu’nun 198. maddesi, hâkimlerin delilleri değerlendirme sürecinde geniş bir özgürlüğe sahip olduğunu belirtir. Ancak bu özgürlük, kanunun belirlediği istisnalarla sınırlıdır. Bu madde, hâkimin, sunulan delilleri, olayın özelliğine ve somut durumun gerektirdiği şekilde serbestçe değerlendirme yetkisine vurgu yapar. Pratikte, bir trafik kazası davasında, hâkimin, kazanın nasıl meydana geldiğine dair tanık ifadeleri, kamera kayıtları gibi delilleri serbestçe değerlendirmesi bu madde kapsamında bir örnektir.

HMK Madde 198’in Uygulama Alanları

HMK Madde 198, hemen hemen her türlü hukuk davasında uygulama alanı bulur. İş davalarından boşanma davalarına, alacak davalarından mülkiyet hakkı ihlallerine kadar geniş bir yelpazede, hâkimlerin delilleri değerlendirirken başvurdukları temel bir prensiptir. Örneğin, bir iş davasında, çalışanın fazla mesai iddiasını desteklemek için sunduğu delillerin hâkim tarafından serbestçe değerlendirilmesi, bu maddeye uygun bir uygulamadır. Hâkim, sunulan delillerin güvenilirliği, tutarlılığı ve ilgili olup olmadığını değerlendirir.

Madde 198’in Günlük Hayata Yansımaları

HMK Madde 198’in hükümleri, günlük hayatta karşılaşılan hukuki ihtilafların çözümünde önemli bir rol oynar. Bu madde sayesinde, hâkimler, her bir dava için özgün ve adil bir değerlendirme yapabilirler. Bir alacak davasında, alacaklının sunduğu senet, yazışmalar ve banka kayıtları gibi delillerin, hâkim tarafından serbestçe değerlendirilmesi, bu madde kapsamında somut bir örnektir. Bu süreç, davanın adil bir şekilde çözümlenmesine ve taraflar arasındaki hukuki uyuşmazlıkların adaletli bir şekilde giderilmesine olanak tanır.

Sonuç: HMK Madde 198, hâkimlerin delilleri serbestçe değerlendirmelerine olanak tanıyan kritik bir hükümdür. Bu madde, hukuki süreçlerde adil yargılanma ilkesinin korunmasına katkıda bulunur. Kanuni istisnalar dışında, hâkimlerin delilleri özgürce değerlendirme yetkisi, hukukun temel prensiplerinden biridir. Bu yetki, her davanın özgünlüğüne uygun, adil ve bireysel bir yargılama yapılmasını sağlar. Dolayısıyla, HMK Madde 198, hukuk sistemimizin adil ve etkin işleyişinde temel bir taş olarak öne çıkar.

Paylaş: