Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) Madde 22, mahkemelerin yetki ve görev alanları konusunda ortaya çıkabilecek belirsizliklerin çözümünde önemli bir yere sahiptir. Bu madde, hangi mahkemenin bir davanın incelenmesi için yetkili olduğunu belirleme sürecini düzenler. Özellikle iki farklı mahkeme arasında yetki çatışması yaşandığında ya da yetkili mahkemenin tespitinde zorluklar ortaya çıktığında bu düzenleme devreye girer. Gündelik hayatta karşılaşılan birçok hukuki uyuşmazlık, bu madde kapsamında incelenen kararlarla sonuca bağlanmaktadır. Bu yazımızda, HMK Madde 22’nin uygulama alanı, gerekçesi ve bu maddeye dayanılarak verilen Yargıtay kararlarına yer verilecek, gerçek hayattan örneklerle maddeye dair detaylı bir bakış sunulacaktır.

HMK 22’nin Uygulama Alanı ve Gerekçesi

HMK Madde 22, yetkili mahkemenin belirlenmesinde yaşanan zorluklar ve iki mahkeme arasında yetki çatışması durumlarında nasıl hareket edileceğini açıklar. Birinci fıkrada, yetkili mahkemenin belirlenmesi için bölge adliye mahkemeleri veya Yargıtay’a başvurulacağı belirtilmiştir. İkinci fıkrada ise, iki mahkemenin aynı dava hakkında farklı kararlar vermesi ve bu kararların kesinleşmesi durumunda yetkili mahkemenin nasıl tayin edileceği açıklanır. Pratikte, bir kişi iş yerinde yaşadığı bir kaza nedeniyle tazminat davası açmak istediğinde, davanın hangi mahkemede görüleceği konusunda tereddüt yaşayabilir. Bu durumda HMK 22 maddesi devreye girer ve yetkili mahkemenin belirlenmesi sürecini düzenler.

Yargıtay Kararları Işığında HMK 22

Yargıtay’ın HMK Madde 22 ile ilgili verdiği kararlar, maddeye dair uygulamaları netleştirmektedir. Örneğin, kat malikleri kurulu kararının iptaliyle ilgili bir dava, mahkemeler arasında yetki çatışmasına yol açabilir. Yargıtay 20. Hukuk Dairesi’nin 2018/1366 sayılı kararı, kat mülkiyeti kanununa tabi bir yerde alınan kararların, sulh hukuk mahkemelerinde çözümlenmesi gerektiğini belirterek, yetki çatışmasını çözmüştür. Benzer şekilde, bir başka Yargıtay kararında, iki mahkemenin verdikleri yetki kararlarının kesinleşmesi durumunda yargı yerinin nasıl belirleneceğine dair açıklamalar yapılmıştır. Bu kararlar, mahkemeler arasında yetki ve görev çatışmalarının çözümünde yol gösterici niteliktedir.

Gerçek Hayattan HMK 22 Uygulamaları

HMK Madde 22’nin uygulamasına dair gerçek hayattan bir örnek, kentsel dönüşüm projelerinde sıklıkla karşılaşılan kat malikleri toplantı kararlarının iptali davalarıdır. Bu tür davalarda, hangi mahkemenin yetkili olduğuna dair kararlar, HMK 22 kapsamında verilen Yargıtay kararlarıyla belirlenir. Örneğin, bir binanın yıkılıp yeniden yapılması kararının iptali istemiyle açılan bir dava, kat mülkiyeti kanununa tabi olduğundan, sulh hukuk mahkemesinin yetkili olduğu sonucuna varılmıştır. Bu kararlar, kat maliklerinin ve müteahhitlerin, hangi mahkemeye başvuracaklarını net bir şekilde anlamalarına yardımcı olur.

Sonuç: HMK Madde 22, mahkemelerin yetki alanları ile ilgili yaşanan ihtilafların çözümünde kritik bir rol oynar. Yargıtay’ın bu maddeye dair verdiği kararlar, uygulama alanını netleştirirken, gerçek hayattan örnekler ise madde kapsamındaki düzenlemelerin pratikte nasıl işlediğini gösterir. Böylece, hukuki uyuşmazlıkların hangi mahkeme tarafından çözümleneceği konusunda hem hukukçulara hem de vatandaşlara rehberlik edilmiş olur.

Paylaş: